İşitme kayıp derecesini ve türünü belirleyen işitme testine odyometri testi denilmektedir.
İnsanlar frekans tabanlı duyarlar ve her frekansta duyulan ses duyarlılığı farklıdır. Normal işitmeye sahip insanlar, 20 Hz ile 20.000 Hz arasında duyarken, yaşın ilerlemesi ve kulağı olumsuz etkileyen etkenler sonucunda bu frekans aralığı daralır. İşitme testi yapılırken kişinin frekans bazlı duyduğu sesler tespit edilir. Buna ek olarak ses şiddeti desibel olarak ifade edilir. Sağlıklı bir kişinin duymuş olduğu dinamik alan 0-120 dB aralığındadır. İşitme testi yapılırken kişinin aynı zamanda daralan dinamik işitme alanı tespit edilir.
Test sırasında kulanılan sesler 125 Hz ile 8000 Hz aralığındadır. 125 Hz bölgesi alçak frekans bölgesi olarak tabir edilir ve en kalın(bas) sesler bu alandadır. Frekans yükseldikçe ses incelir. Şiddet yönünden incelediğimizde ise 0 dB’den başlayan sesler yükseldikçe ses şiddeti artar. Ancak 120 dB yukarısındaki sesler normal bireyler için rahatsız edici ses seviyesi olarak kabul edilir ve bu şiddetin üzerinde ses gönderilmez. İnsanlar yaşlandıkça duyma organı olan kulak da yaşlanır. Bu yüzden en sağlıklı duyum 14 yaşına kadar olan çocuklarda gözlenir, sonrasında ise işitme performansı düşmeye başlar.
Odyometri Taraması Ne İçin Önemlidir?
İşitmemiz doğuştan itibaren kayba uğrayabileceği gibi, yaşamımız boyunca da çeşitli sebeplerle işitme kaybı yaşayabilmekteyiz. İşitme kaybının en çok bilinen sebebi yaşlanmayla beraber kulağın da performansının düşerek presbiakuzi adını verdiğimiz şekliyle ortaya çıkmasıdır. Ancak yalnızca yaş değil, birçok sebepten dolayı işitme kaybı meydana gelebilmektedir. Özellikle gürültülü bir dünya düzeni içerisinde sürekli yüksek sese maruz kalan kulaklarda işitme kaybı meydana gelebilmektedir. Bunların haricinde geçirilen bazı hastalıklar ve tedavisinde kullanılan ilaçlar, geçirilen kazalar gibi ek sebepler de işitme kaybına sebebiyet verebilir. İşitme kaybının bir engel olduğu ve her insanın bir engelli birey adayı olduğu düşünüldüğünde, işitme kaybına erkenden müdahale edebilmek adına odyometri testi ve taraması yaptırmak hayati önem arz etmektedir. 6 ayda bir odyometri taraması yaptırmak, kulağımız hakkında bize bilgi verir ve olası problemlere erkenden müdahale ederek yaşayacağımız sıkıntıların minimum seviyede kalması adına bizlere imkan sağlar.
İşitme Testi Nasıl Yapılır?
İşitme testleri hastanelerde ve işitme merkezlerinde yapılabilmektedir. Si-Ser işitme merkezlerinde de işitme testlerinizi yaptırabilirsiniz. Takribi olarak bir işitme testi 10-15 dakika kadar sürer. Odyometre ile yapılan bu testler bazı durumlarda kapalı bir kabin içerisinde, bazı durumlarda ise karşılıklı olarak yapılmaktadır. Odyometri testinden önce dış kulak ve kulak zarı otoskopik muayene ile incelenir, teste engel bir durum olup olmadığı kontrol edilir. Teste engel bir durum yok ise kişiye kulaklık takılır ve test yönergesi verilerek teste başlanılır. İşitme testinde sesler önce yüksek gelirken, ses seviyesi giderek düşecektir. Burada test yapılan kişiden beklenen işitebildiği en düşük sesi dahi duyduğunu elindeki buton yardımıyla testi yapan personele belirtmesidir. 1000 Hz, 2000 Hz, 4000 Hz, 6000 Hz, 8000 Hz, 500 Hz, 250 Hz ve 125 Hz sıralaması ile yapılan hava yolu işitme eşikleri testi sonrasında; 500 Hz, 1000 Hz, 2000 Hz ve 4000 Hz’de kemik yolu işitme eşiği kontrolü yapılır. Sonrasında konuşma testleri ve rahatsız olunan ses seviyesini belirlemek adına UCL-LDL testleri yapılır. Takribi olarak bir test 10-15 dakika arasında tamamlanmaktadır.
Odyometri Testi Yapılırken Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
- Test yapılan ortam hijyenik ve havadar olmalıdır.
- Kulaklıklar ve ek aksesuarlar doğru yerleştirilmelidir.
- Test yapılacak kişiye yönerge doğru ve detaylı şekilde anlatılmalıdır.
- Kişinin verdiği cevapların tutarlılığı kontrol edilmeli ve test doğru olacak şekilde gerçekleştirilmelidir.
- Test sırasında dışarıdan gelecek sesler engellenmeli, test yapılan kişi telefonunu kapatmalıdır.
Odyometri Testi Sonuçları
Yapılan test sonucunda kişinin 500-1000-2000-4000 Hz ortalamaları alınarak saf ses işitme eşiği ortalaması belirtilir. 25 dB’ye kadar olan değerler normal kabul edilirken 25 dB’den yüksek değerler işitme kaybının belirtisidir.
- Hafif dereceli kayıplar 25-40 dB,
- Orta dereceli kayıplar 41-55 dB
- Orta ileri dereceli kayıplar 56-70 dB
- İleri derece kayıplar 71-90 dB
- Çok ileri derece kayıplar 91 dB’den yukarı olan işitme kayıplardır.
Ülkemiz Sağlık Uygulama Tebliği(SUT) son çıkan hükümlerinde de belirtildiği üzere 25 dB üzeri eşiklerde işitme kaybı meydana gelir diyebiliriz. Ancak yukarıda belirtilen tablo gereğince işitme kaybının hangi derecede olduğu kaç desibel ortalamaya sahip olduğu durumuyla değişmektedir.
İşitme Testinin Türleri Nelerdir?
Saf Ses Odyometrisi
Saf ses odyometrisi, yukarıda bahsedildiği üzere bireyin işitme seviyesinin ölçülmesi için odyometre cihazıyla sessiz bir kabin içerisinde yapılan teste verilen isimdir. Hava yolu ve kemik yolu olmak üzere 2 ayrı ölçüm içerir. Hava yolu ölçümleri kulağa takılan kafa üstü kulaklıklar ile gerçekleştirilirken kemik yolu ölçümleri kulağın arkasında bulunan mastoid kemik üzerine yerleştirilen vibratörler(kemik yolu kondüktör) ile gerçekleştirilir.
Konuşma Odyometrisi
Odyometre cihazı ile yapılan ve saf ses odyometrisinden sonra yapılan bir testtir. Önce bireyin konuşulanları en düşük hangi seviyede duyduğunu ölçümlemek için SRT(Speech Reception Threshould – Konuşmayı Alma Eşiği) testi yapılır. Sonrasında kişinin konuşulan sesleri en rahat duyduğu seviyeyi bulmak için MCL(Most Comfortable Level – En Rahat Duyulan Ses Seviyesi) ölçümü yapılır. Son olarak MCL seviyesinde kişiye tek heceli kelimeler söylenip tekrar etmesi istenilen SDS(Speech Discrimination Score – Konuşma Anlaşılırlık Skoru) testi yapılarak bireyin konuşulanları algılama seviyesi ölçümlenir.
Timpanometri
Timpanometri testi, Timpanometri cihazı ile yapılan ve dış kulak yolundaki hava basıncının değiştirilmesi sonucu orta kulağın durumu, kulak zarı ve orta kulak kemikleri hakkında bilgiler veren bir test bataryasıdır. Genellikle orta kulak problemlerinde tanıya götürücü bilgileri sağlık uzmanına verir. Yapılışı son derece kısa ve basit olan timpanometri testi için dış kulağa yerleştirilen yumuşak bir prop kullanılmaktadır.
Akustik Refleks Testleri
Dış dünyadan gelen yüksek seslerde, kulağımız kendini korumak adına akustik refleks adı verilen bir mekanizma bulundurmaktadır. Sağlıklı duyan bireylerde 80 dB üzerindeki seslerde bu refleks devreye girerek sesin düşürülmesini ve iç kulağa daha az şiddette gönderilmesini sağlar. İşitme kaybı şüphesi bulunan kişilere yapılan Akustik Refleks Testleri; tanıya götürücü yardımcı testlerdir.
Timpanometri cihazı ile yapılan testte kulağa ses gönderilerek orta kulaktan gelen cevaplara bakılır ve akustik refleks arkının sağlıklı şekilde çalışıp çalışmadığı ölçümlenir. Bir kulağa ses verilerek o kulağın cevabının ölçümlenmesine ipsilateral refleks testi, bir kulağa ses verip diğer kulaktan alınan cevabın ölçümlenmesine kontralateral refleks testi adı verilir.
